De Apostolische Penitentiarie is een tribunaal dat behoort tot de Romeinse Curie, het apparaat van het pauselijk gezag. De Apostolische Penitentiarie verleent aflaten en schenkt gunsten in gewetenskwesties. Hoofd van de Apostolische Penitentiarie is de kardinaal-grootpenitentiarius.

Barmhartigheid
De Apostolische Penitentiarie wordt ook wel eens het dicasterium van de barmhartigheid genoemd. Zij treedt op in naam van de pauselijke sleutelmacht. De paus als opvolger van Petrushandelt naar de belofte die Jezus aan Petrus en de Apostelen deed: ‘Ik zal je de sleutels geven van het koninkrijk der hemelen, en wat je op aarde bindt zal ook in de hemel gebonden zijn, en wat je op aarde ontbindt zal ook in de hemel ontbonden zijn’ (Mt. 16:19). En: ‘Als jullie iemand zijn zonden vergeven, dan zijn ze ook vergeven; als jullie ze niet vergeven, dan blijven ze behouden’ (Joh. 20:23).

Forum internum
De Apostolische Penitentiarie verleent in naam van de paus gunsten met betrekking tot het forum internum. Het forum internum (letterlijk: ‘het innerlijk plein’) betreft ethische kwesties die zich niet voordoen in het openbare of uitwendige leven. Ze behoren tot het domein van het geweten. De Apostolische Penitentiarie kan absolutie verlenen aan gelovigen die zich hebben schuldig gemaakt aan misdrijven die vanwege hun ernst niet door een gewone biechtvader kunnen worden vergeven. Andere gunsten zijn dispensaties, validaties en strafverminderingen.

Biechtvaders in basilieken Rome
De Apostolische Penitentiarie ziet erop toe dat in de Patriarchale Basilieken van Rome voldoende biechtvaders aanwezig zijn met de passende bevoegdheden.

Aflaten
De Apostolische Penitentiarie is belast met het verlenen en het gebruik van aflaten, zonder daarbij inbreuk te maken op het recht van de Congregatie voor de Geloofsleer te oordelen over de dogmatische leer in deze. Een aflaat is een kwijtschelding van straffen die een zondaar nog moet ondergaan nadat hem in de biecht absolutie is verleend. De aflatenleer veronderstelt het Vagevuur. Dat is het ‘oord’ waar de gelovigen na hun dood als het ware gezuiverd worden om het volle Licht van God te kunnen verdragen.