Sint Franciscus Xaverius (1506-1552) was een van de eerste jezuïeten. Hij geldt als een van de grootste missionarissen die de Kerk heeft gekend. Hij wordt de Apostel van India en Japan genoemd.

Parijs
Francisco de Jassu y Javier werd geboren in 1506 op een kasteel in Navarra. Hij studeerde filosofie en theologie in Parijs. Daar woonde hij op het Collège de Sainte-Barbe, waar hij bevriend raakte met Pierre Favre. In dit college ontmoetten zij in 1529 Ignatius van Loyola die daar te gast was. Deze oud-militair uit Baskenland won hen beiden voor zijn ideaal de Sociëteit van Jezus te stichten. Toen vier andere academici zich bij hen voegden, legden ze allen op 15 augustus 1534 in Montmartre de religieuze geloften af: de jezuïetenorde was geboren.

Onderwerping aan de paus
Franciscus begaf zich na zijn afstuderen naar Venetië om daar onder de armen te werken en zieken te verplegen. Op 24 juni 1537 werden hij en Ignatius er tot priester gewijd. Het jaar daarop vertrokken de jezuïeten naar Rome om zich aan de paus te onderwerpen en om pauselijke goedkeuring voor hun gezelschap te krijgen. In 1540 werd de Sociëteit van Jezus door paus Paulus III met de bul Regimini militantis Ecclesiae officieel als religieuze orde erkend.

Verre Oosten
In 1541 vertrok Franciscus als pauselijk legaat en met steun van de Portugese koning Johan III naar India. Vanuit Goa (West-India) ondernam hij missiereizen naar Ceylon, Malakka en de Molukken. Overal stichtte hij gemeenschappen van inheemse christenen.

Terug in Goa
Franciscus keerde in 1547 terug naar Goa. Daar werd hij geconfronteerd met hevige vervolgingen, met de ergerlijke leefwijze van de Portugese kolonisten en met de verdeeldheid onder de geestelijkheid. Opnieuw vertrok hij naar het Verre Oosten, dit keer richting Japan.

Japan
Aangekomen in Japan raakte hij onder de indruk van de daar heersende religies. Toch keek hij er op neer. Aan Sint Ignatius schreef hij dat hij ervan overtuigd was dat de aanhangers van deze cultussen zich zouden bekeren zodra zij geconfronteerd zouden worden met de Openbaring. De Japanners konden aanvankelijk weinig interesse voor het christelijk geloof opbrengen. Dankzij vele ontberingen en persoonlijke opofferingen wist Franciscus toch een kleine geloofsgemeenschap te stichten. Die zou de kern gaan vormen van wat later zou uitgroeien tot de Kerk van Japan.

Naar China
Franciscus keerde naar Goa terug omdat hij benoemd was tot overste van de pas opgerichte jezuïetenprovincie van Indië. Daar bereidde hij zijn reis voor naar China. Onderweg daarnaartoe stierf hij op 2 december 1552 op het eiland Sjang-Tsjoean (Sancian), vlak bij Hongkong.

Heilig verklaard
Zijn graf ligt sinds 1554 in de Basílica do Bom Jesus in Goa. Een deel van zijn rechterarm werd in 1615 naar de jezuïetenkerk Il Gesù te Rome overgebracht. Franciscus Xaverius werd in 1619 door paus Paulus V zalig verklaard en in 1622 door paus Gregorius XV heilig verklaard. Zijn liturgische gedachtenis werd vastgesteld op 3 december (een dag na zijn sterfdag).

Missiepatroon
In 1927 gaf paus Pius XI hem de titel Patroon van alle Missiën. Franciscus wordt beschouwd als de grondlegger van de Kerk in het Verre Oosten. Na de apostel Paulus is hij misschien wel de grootste missionaris die de Kerk ooit gekend heeft.