De heilige Gregorius van Nazianze (+389/390) is samen met Basilius de Grote de grondlegger van het oosterse kloosterleven. Gregorius van Nazianze (bijgenaamd De Theoloog), Basilius de Grote en Gregorius van Nyssa legden de grondslag van de orthodoxe leer van de Drievuldigheid: God is één wezen in drie personen.

Familie
Gregorius werd in 329 geboren in Arianze, nabij Nazianze in Cappadocië. Zijn moeder was de heilige Nonna en zijn vader Gregorius van Nazianze de Oudere.

Intellectuele vorming
Gregorius bezocht voor zijn intellectuele vorming de beroemdste scholen van zijn tijd: Athene, Caesarea, Alexandrië. In deze steden leerde hij Basilius kennen. Na zijn doopsel trok Gregorius zich voor vijf jaar terug in de eenzaamheid om dichter bij God te komen.

Bisschopswijding
In het jaar 372 wijdde St. Basilius Gregorius van Nazianze tot bisschop. In 381 werd Gregorius patriarch van Constantinopel. Hij speelde een belangrijke rol tijdens het Concilie van Constantinopel van 381, waaraan de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel haar naam dankt. Gregorius maakte naam als verdediger van de officiële kerkelijke leer tegen ketterijen. Hij streed vooral voor het dogma van de Drie-eenheid.

De Theoloog
Gregorius van Nazianze kreeg om zijn gezagvolle schriftuitleg en zijn welsprekendheid de bijnaam 'De Theoloog'. Hij overleed op 25 januari 389 in Nazianze. Zijn lichaam werd in de tiende eeuw naar Constantinopel overgebracht.

Liturgische gedachtenis
Gregorius van Nazianze wordt in de Rooms-Katholieke Kerk samen met Basilius de Grote op 2 januari herdacht. De Byzantijns-Orthodoxe Kerken gedenken hem op 25 januari, zijn sterfdag.