IHS

Het monogram IHS staat voor de naam van Jezus.

Grieks monogram
IHS is een van de monogrammen voor Jezus Christus. Het bekendste is het Christusmonogram. Op Byzantijnse iconen wordt de naam van Jezus meestal afgekort met IC XC, zijnde de eerste en de laatste letter van de Griekse vorm van Jezus Christus (jota-sigma; chi-sigma). In het Westen wordt IHS de gangbare aanduiding van 'de Heilige Naam van Jezus'.

Jezus
IHS is een gemankeerde vorm van de drie Griekse letters jota, èta en sigma: ΙΗΣ. Het zijn de kapitalen van de naam Jezus, die in het Grieks luidt: Ιησους (uit te spreken als jèsoes). Dit is de vergriekste vorm van de Hebreeuws-Aramese naam Jesjoewa, ontstaan na de Babylonische Ballingschap. Oorspronkelijk luidde de naam Jehosjoea, oftewel Jozua in de Nederlandse vorm.

Devotie tot H. Naam
Jehosjoea betekent 'JHWH redt' of 'JHWH is redding'. Deze betekenis valt samen met waar Jezus volgens de christenen voor staat: Hij is als Zoon van God de Redder. In de middeleeuwen ontstond vanwege deze betekenis een devotie tot Jezus' naam. Een van de propagandisten daarvan is Sint-Bernardinus van Siena (1380-1444).

Latijnse afkorting
In de middeleeuwen werd IHS soms aangezien als een Latijnse afkorting in plaats van een Grieks monogram. Het zou dan een afkorting zijn van de middeleeuwse schrijfwijze Jhesus, van Jesus Hominum Salvator ('Jezus Redder van de mensen') of van Jesus Hierosolymae Salvator ('Jezus Redder van Jeruzalem'). Soms werd IHS opgevat als een afkorting van het motto In hoc signis vinces ('In dit teken zult gij overwinnen'). Dat de V van vinces in de combinatie ontbreekt, vormde geen probleem. In afbeeldingen werd aan de lettercombinatie IHS simpelweg een driehoek (V) toegevoegd, gevormd door de drie nagels waarmee Christus aan het kruis was geslagen. Dit kruis werd zichtbaar gemaakt boven de H.

Jezuïeten
IHS werd door Sint Ignatius van Loyola opgenomen in zijn zegel als generaal-overste van de door hem opgerichte Sociëteit van Jezus. Zo werd het monogram het embleem van de orde der jezuïeten. Bij al hun barokkerken die zij tijdens de Contrareformatie lieten bouwen, prijkt IHS op de voorgevel. De moederkerk van 'De Compagnie' is Il Gesù in Rome. In de Kersttijd wordt daar haar voornaamste feest gevierd: dat van de Allerheiligste Naam van Jezus.

Wapen paus Franciscus
De Argentijnse jezuïet Jorge Bergoglio werd op 20 mei 1992 (gedachtenis van Sint-Bernardinus) tot hulpbisschop van Buenos Aires benoemd. Voorafgaande aan zijn bisschopswijding liet hij een bisschopswapen ontwerpen met de opdracht om er ook IHS in op te nemen. Dit wapen nam hij over toen hij in 2013 tot paus werd gekozen.