Het Zuid-Franse Lourdes is een van de voornaamste katholieke bedevaartsoorden ter wereld. In 1858 zou de Maagd Maria daar verschenen zijn aan de toen 14-jarige Bernadette Soubirous. Onze Lieve Vrouw van Lourdes wordt vereerd als Heil der Zieken, Troosteres der Bedroefden en Toevlucht der Zondaars.

Lourdes in 1844
In 1844 was Lourdes een onbetekenend plaatsje aan de voet van de Pyreneeën, bestaande uit een paar pleinen en smalle straatjes. De burcht op de rots torende hoog uit boven de huizen. Het water van de Lapacca-beek, die buiten het dorp samenvloeide met de rivier Gave du Pau, werd gebruikt om de molens langs de beek aan te drijven. De mensen verdienden er voornamelijk de kost met het ontginnen van marmer- en leisteengroeven.

Bernadette Soubirous
Bernadette Soubirous, dochter van een molenaar, werd op 7 januari 1844 geboren in de Moulin de Boly in Lourdes. Ze leed aan astma en tuberculose. Door haar zwakke gezondheid en de armoede thuis kon ze niet vaak naar school. De mensen vonden Bernadette een vriendelijk en behulpzaam meisje. Ze was altijd goedgehumeurd en klaagde nooit. Bernadette was zeker niet dom, goedgeefs en een beetje koppig. Niets wees erop dat er ooit iets bijzonders in haar leven zou gebeuren; tot die dag van de eerste verschijning. Een dag die niet alleen het leven van haar en haar ouders, maar van heel Lourdes grondig zou veranderen.

Achttien verschijningen
Op 11 februari 1858 kreeg Bernadette, die toen veertien jaar was, een verschijning van een 'mooie dame, gekleed in het wit met een blauwe ceintuur en op beide voeten een gele roos'. Dit vond plaats in de grot van Massabielle, die in een verlaten en rotsachtige omgeving lag. Die verschijning, die alleen zij had, herhaalde zich en eindelijk, bij de zestiende verschijning op 25 maart 1858, kreeg Bernadette antwoord op haar vraag wie de dame was: “Ik vroeg het haar opnieuw, drie keer achter elkaar, steeds bleef zij glimlachen. Tenslotte waagde ik het voor de vierde maal en toen zei zij tegen mij, met de handen op de borst gevouwen, dat zij de Onbevlekte Ontvangenis was” [in het door Bernadette gesproken Occitaans: Qué soï era immaculado councepciou]. Op de avond van 16 juli 1858 verscheen de heilige Maagd voor de achttiende en laatste maal: “Zij verscheen me vanaf de gewone plaats zonder iets te zeggen…ik had haar nog nooit zo mooi gezien.”

Lourdeswater
Bij de negende verschijning gaf de Moeder Gods aan Bernadette de opdracht bij de grot te graven naar water. Na diverse pogingen ontdekte de zieneres een modderpoel. Op bevel van Maria begon ze zich met modder te wassen, wat omstanders deed vermoeden dat Bernadette gek geworden was. Na enige tijd verscheen er helder water uit de grond, dat volgens de hemelse gestalte geneeskrachtig was. Nog steeds stroomt dit 'Lourdeswater', dat massaal door pelgrims wordt afgetapt en waarin men zich baadt. Vanwege dit heilzame water wordt Onze Lieve Vrouw van Lourdes er vereerd als Heil der Zieken.

Basilieken
In 1864 werd een standbeeld van Onze Lieve Vrouw van Lourdes geplaatst op de plek waar Bernadette de hemelse gestalte zag. Ook werd er een kapel gebouwd die al spoedig te klein werd en ging dienen als crypte voor de eerste basiliek, de Basiliek van de Onbevlekte Ontvangenis. Later kwamen daar nog twee basilieken bij en verschillende andere gebouwen.

Sint Bernadette
Bernadette Soubirous trad in 1866 in het klooster van de Sœurs de la Charité van Saint-Gildars in Nevers. Ze stierf op 16 april 1879, amper 35 jaar oud. Op haar sterfbed zou de Maagd Maria nog eenmaal aan haar verschenen zijn. Als snel na haar dood werd haar zaligverklaringsproces gestart. In verband hiermee werden in september 1909 haar stoffelijke resten opgegraven. Haar lichaam bleek nog volledig intact te zijn. In 1919 werd ze voor een tweede keer opgegraven. Opnieuw bleek haar lichaam ongeschonden; haar gezicht was echter ietwat verkleurd, vermoedelijk veroorzaakt door de wassing na de eerste opgraving. Bernadette werd in 1925 zalig verklaard en op 8 december 1933 verklaarde paus Pius XI haar heilig. Haar feestdag valt op 16 april en in Frankrijk op 18 februari. Haar lichaam is nog steeds intact en ligt opgebaard in het klooster in Nevers.

Processies
Het hele jaar door, maar vooral vanaf maart tot oktober, komen pelgrims uit heel Europa, maar ook uit andere delen van de wereld, naar het Heiligdom van Onze Lieve Vrouw van Lourdes om er te bidden en zich te laven aan de bron. Vooral de lichtprocessies en de sacramentsprocessies op het terrein van het heiligdom zijn indrukwekkend.

Wonderbaarlijke genezingen
Lourdes is vermaard om zijn miraculeuze genezingen. De RK-Kerk heeft officieel 67 wonderen die aan Onze Lieve Vrouw van Lourdes worden toegeschreven, erkend. Daarnaast registreerde de Kerk sinds de Maria-verschijningen in Lourdes in februari 1858 ongeveer 7000 onverklaarbare genezingen. Deze cijfers staan in het boek Il medico di fronte ai miracoli ('De arts tegenover wonderen') van de Vereniging van Italiaanse Katholieke Artsen (AMCI).

Wetenschappelijk onderzoek
Alle vermeende wonderen van Lourdes worden wetenschappelijk onderzocht. Dat heeft paus Pius X in 1905 zo bepaald. Het medisch bureau van Lourdes verklaart dat het wetenschappelijk onderzoek wil vaststellen of een genezing "zeker, onherroepelijk en medisch onverklaarbaar is". Wetenschappers kunnen dus niet bepalen of het om een wonder gaat. Dat valt immers buiten de competentie van de wetenschap.

Vier criteria
Er zijn vier criteria voor het "zekere, onherroepelijke en medisch onverklaarbare" karakter van een genezing: het feit van de ziekte was vastgesteld en correct gediagnosticeerd; de prognose moet erop wijzen dat de ziekte chronisch of op korte termijn terminaal was; de genezing heeft onmiddellijk plaatsgevonden, dus zonder herstelperiode, en is volledig en blijvend; de voorgeschreven behandeling kon onmogelijk de oorzaak van of een bijdrage tot de genezing zijn.

Medisch dossier
Zieke mensen die met een georganiseerde groepsbedevaart naar Lourdes reizen, worden altijd begeleid door een arts die in het bezit is van de medische dossiers van de pelgrims. Op basis daarvan start het onderzoek in geval een pelgrim zegt genezen te zijn. Het medisch bureau roept dan artsen bijeen die in Lourdes aanwezig zijn. Als die willen meewerken, wordt het dossier bestudeerd. Daarna wordt de genezen pelgrim aan een medisch onderzoek onderworpen. Aan het einde daarvan worden nog geen definitieve conclusies getrokken. De artsen nodigen de pelgrim vervolgens uit het volgend jaar weer voor de commissie te verschijnen en eventueel ook de jaren nadien.

Jarenlange observatie
Als driekwart van de artsen van het onderzoeksteam dat wenst, wordt na meerdere succesvolle onderzoeken het dossier van de genezing naar de Internationale Medische Commissie Lourdes gestuurd. Deze commissie telt 30 leden. Het zijn medisch specialisten, chirurgen en professoren uit verschillende landen. Eenmaal per jaar houden zij een plenaire vergadering. Een patiënt die zegt genezen te zijn wordt gedurende zeven jaar door deze commissie gevolgd. Pas als deze commissie van oordeel is dat de genezing "zeker, onherroepelijk en onverklaarbaar" is, gaat het dossier naar de bevoegde kerkelijke autoriteiten.

Diocesane bisschop
Het komt slechts toe aan de bisschop van het diocees waar de genezen pelgrim woont om de genezing tot wonder te verklaren. Ook hij bepaalt of het wonder wereldkundig wordt gemaakt. Maar eerst dient de bisschop te overleggen met een diocesane commissie bestaande uit priesters, kerkjuristen en theologen. Als zij het positieve oordeel van de artsen in Lourdes bekrachtigen, dan kan de commissie verklaren dat de genezing van God komt.

Met dank aan de VNB Nationale Bedevaarten