Raymundus van Peñafort († 1275) was een Catalaanse dominicaan en kerkrechtsgeleerde. Hij is de patroonheilige van de juristen. 

Jurist en dominicaan
Raymundus werd omstreeks 1175 geboren in Vilafranca del Penedès, een dorpje bij Barcelona. Hij was een telg van het adellijk geslacht van Peñafort. Hij studeerde al jong filosofie in Barcelona en rechten aan de Universiteit van Bologna. Daar studeerde hij af als doctor in utriusque iuris (in zowel wereldlijk als kerkelijk recht). In 1216 was Raymundus op 41-jarige leeftijd in Barcelona toegetreden tot de jonge Orde der Predikbroeders (Dominicanen). In Bologna bekleedde hij tot 1222 de leerstoel kerkelijk recht.

Handboek voor biechtvaders
Raymundus had in Bologna een handboek voor biechtvaders geschreven: de Summa de Casibus Poenitentiae. Dit werk was meer dan een opsomming van zonden met de bijbehorende penitenties. Hij besprak er ook moraaltheologische leerstukken en wetten van de Kerk. Paus Gregorius IX was onder de indruk van het boek en vroeg Raymundus naar Rome te komen om zijn persoonlijke biechtvader te worden.

Decretales
In 1230 gaf de paus Raymundus de opdracht om de enorme hoeveelheid decreten te bundelen die sinds de publicatie van het toen 80 jaar oude Decretum Gratiani waren ontstaan. Dat resulteerde in de Decretales Gregorii IX (Liber Extra), oftewel de 'Decretalen van Gregorius IX', uitgegeven in 1234. Om hem te belonen wilde de paus hem benoemen tot aartsbisschop van Taragona af, maar Raymundus sloeg dat aanbod af.

Magister-generaal
Raymundus werd in 1238 gekozen tot magister-generaal, na Jordanus van Saksen de tweede opvolger van Sint Dominicus als hoofd van de dominicaner orde. In die functie herschreef hij de constituties van de orde.

Moren
Na twee jaar trad hij af om zich te wijden aan de bekering van Joden en Moren in Spanje. Voor dat doel richtte hij twee vormingskloosters op, alsmede enkele scholen voor de studie van het Arabisch en het Hebreeuws. In Catalonië behoorde hij tot een van degenen die er de inquisitie instelden. Raymundus moedigde in deze periode zijn medebroeder Thomas van Aquino aan om een werk te schrijven met het oog op de weerlegging van niet-christelijke standpunten. Dit boek kwam er onder de titel Summa contra Gentiles. 

Overlijden en verering
Bijna blind en bijna honderd jaar oud overleed Raymundus op 6 januari 1275 in Barcelona. Hij werd op 29 april 1601 door paus Clemens VIII heiligverklaard. Zijn stoffelijke resten rusten in de kathedraal van Barcelona, sinds 1879 in een speciale kapel. Sint Raymundus van Peñafort is de patroonheilige van juristen. Zijn liturgische gedachtenis vindt jaarlijk plaats op 7 januari (facultatief op de universele Romeinse kalender).