Utrecht (NOS) 22 oktober 2020 - De protestantse kerkgenootschappen in Nederland erkennen dat zij vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben bijgedragen aan een klimaat van antisemitisme in Nederland. “Wij schoten tekort in spreken en zwijgen, in doen en laten, in houding en gedachten.”
Dat staat in een verklaring die ds. René de Reuver, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), op 8 november zal uitspreken bij de herdenking van de Kristallnacht, de grote nazi-pogrom in 1938 tegen Joden in heel Duitsland.
Dagblad Trouw citeert vandaag uit die verklaring, maar de PKN wil pas na het uitspreken van de schuldbelijdenis een toelichting geven en ingaan op vragen. Een woordvoerder van de PKN zegt wel dat ds. De Reuver de woorden die in de krant worden geciteerd, zal uitspreken.
Scriba De Reuver wil volgens de verklaring niet spreken van excuses omdat dat "geen kerkelijk woord" is. In plaats daarvan wordt schuld beleden tegenover de Joodse gemeenschap. Schuld is volgens hem het diepste woord dat je voor falen kunt gebruiken. "We distantiëren ons niet van het verleden, nemen onze verantwoordelijkheid en erkennen onze fouten."
In de verklaring erkent De Reuver "dat de kerk mede de voedingsbodem heeft bereid waarin het zaad van het antisemitisme kon groeien". Hij benadrukt dat individuele kerkleden of plaatselijke gemeenten het in de oorlog vaak heel goed gedaan hebben. Maar het ‘instituut kerk’ had veelal niet de moed “om voor de Joodse inwoners van ons land positie te kiezen”.
De voorman van de PKN noemt de schuldbelijdenis niet vrijblijvend en spreekt van consequenties voor de toekomst. Wat dat concreet betekent, kan niet uit de citaten in Trouw worden opgemaakt. De Reuver zegt wel dat "je terugkijkt met het oog op heden en toekomst. Dit heeft gevolgen voor de relaties nu, we moeten ons nu ook inzetten tegen antisemitisme”.
De Protestantse Kerk in Nederland kwam in 2004 tot stand na een proces van fusie van de hervormde, de gereformeerde en de evangelisch-lutherse kerkgenootschappen.