De Congregatie voor de Clerus (1967-2022) hield zich bezig met de zorg voor de priesters en diakens van de seculiere clerus in de wereldkerk. Zij bevorderde de voortdurende vorming van de clerici.

Paulus VI
De Congregatie voor de Clerus werd opgericht in 1967 door paus Paulus VI. Zij is de voortzetting van het in 1564 door Pius IV in het leven geroepen Sacra Congregatio Cardinalium Concilii Tridentini interpretum, een congregatie van kardinalen die zich bezighielden met de interpretatie en de uitvoering van de besluiten van het Concilie van Trente (1545-1563).

Wereldgeestelijken
De Congregatie voor de Clerus onderzocht op de eerste plaats kwesties die te maken hebben met de kwaliteit van het pastorale dienstwerk van de wereldgeestelijken: de diakens en priesters die onder het gezag van hun diocesane bisschop vallen. In deze zaken bood de Congregatie assistentie aan de diocesane bisschoppen, in wiens naam de seculiere clerici optreden.

Catechese
De Congregatie had verder tot taak de godsdienstige opvoeding van de christengelovigen van alle leeftijden en maatschappelijke rangen te bevorderen. Er werd veel aandacht besteed aan goede catechetische vorming en, met toestemming van de Congregatie voor de Geloofsleer, verstrekte deze Congregatie de vereiste goedkeuring van de Heilige Stoel voor catechismussen en andere geschriften die betrekking hebben op catechetische instructie. De Congregatie was beschikbaar voor catechetische bureaus en internationale initiatieven op het gebied van godsdienstonderwijs, coördineerde hun activiteiten en verleende waar nodig assistentie.

Leven van clerici
De Congregatie was bevoegd wat betreft het leven, het gedrag, de rechten en de plichten van de clerus. De Congregatie bevorderde de voortdurende vorming van de clerus, in het bijzonder wat betreft hun heiliging en het doeltreffend uitoefenen van hun pastorale dienswerk, bovenal in de passende verkondiging van Gods Woord. Zij ging over alles wat te doen heeft met de clericale staat als zodanig, met betrekking tot alle clerici, waaronder ook de regulieren, in overleg met de betrokken dicasteries, indien vereist.

Bisdommen en parochies
De Congregatie behandelde gevallen die volgens het kerkelijk recht onder de bevoegdheid van de Heilige Stoel vallen:

1. de zaken betreffende priesterraden, consultorencolleges, kanunnikenkapittels, pastorale raden, parochies, kerken en heiligdommen of zaken betreffende verenigingen van clerici of kerkelijke archieven en bescheiden;
2. de zaken betreffende Misverplichtingen, vrome wilsbeschikkingen in het algemeen en vrome stichtingen.

Kerkelijke goederen
De Congregatie voerde alles uit wat toekomt aan de Heilige Stoel met betrekking tot de regeling van kerkelijke goederen, en in het bijzonder het juiste beheer ervan;

Levensonderhoud clerus
De Congregatie verleende de noodzakelijke toestemming en goedkeuring en ziet er verder op toe dat er ernstig wordt nagedacht over het levensonderhoud en de sociale zekerheid van de clerus.

Opgeheven
Paus Franciscus besloot tot een hervorming van de Romeinse Curie, waarbij er een omvangrijke herstructurering van de diverse departementen plaatsvond. De nieuwe structuur van de Curie staat beschreven in de apostolische constitutie Praedicate evangelium, die op 5 juni 2022 van kracht ging. Daarmee werden de congregaties en pauselijke raden opgeheven en omgezet in departementen die alle de naam 'dicasterie' kregen. Zo ging de Congregatie voor de Clerus over in het Dicasterie voor de Clerus.