Sint Hilarius († 376), Gallisch bisschop en kerkvader. Groot verdediger van de katholieke orthodoxie tegen het arianisme.

Tegen arianen
Hilarius werd omstreeks 310 geboren in Pictavium (het huidige Poitiers) in de Romeinse provincie Aquitania. Hij wordt de Athanasius van het Westen genoemd, omdat Hilarius net als de oosterse kerkvader heeft gestreden tegen de ketterij van de arianen. Tegen hen verdedigde Hilarius, sterk beïnvloed door het werk van Origenes, dat Christus dezelfde natuur heeft als God de Vader.

Verbannen
Rond het jaar 350 werd Hilarius bisschop van de Pictaviërs (episcopus Pictavorum). Op de synode van Milaan (355) verbande keizer Constantius II, protector van het gematigde arianisme, hem naar Frygië in Klein-Azië.

Terug in Gallië
In 359 mocht Hilarius deelnemen aan de Synode van Seleucia en aan de Synode van Rimini. Daarna ging hij naar Constantinopel, waar hij de confrontatie met de invloedrijke ariaanse anomeanisten opzocht. Daardoor geërgerd zorgden die ervoor dat hij naar Gallië terugkeerde. Op de Synode van Parijs (361) wist hij zijn Gallische medebisschoppen te winnen voor de katholieke orthodoxie.

Graf
Op 13 januari 367 stierf Hilarius in geur van heiligheid te midden van zijn priesters met wie hij een kloostergemeenschap vormde. Zijn graf bevindt zich in de crypte van de kerk Saint-Hilaire-le-Grand in Poitiers.

Werken
Dit zijn de voornaamste geschriften van Sint Hilarius:

• De Trinitate (Twaalf boeken over de Triniteit)
• Polemiek over de Synoden
• Verhandeling over het arianisme
• Commentaar op het Matteüs-evangelie
• Commentaar op de Psalmen (christologische duiding van de Psalmen)
• Liber mysteriorum (over typologie)
• Vertaling van verhandeling van Origines over Job
• Hymnen
• Brieven

Kerkleraar
Vanwege zijn gezagvolle uitleg van de Heilige Schrift en het mysterie van de Drievuldigheid verhief paus Pius IX verhief hem in 1851 tot Kerkleraar.

Feestdag
De Rooms-Katholieke Kerk en de Oosters-Orthodoxe Kerken gedenken Sint Hilarius op 13 januari.