Jeruzalem (RNS) 29 augustus 2021 - Het Opperrabbinaat van Israël heeft onlangs een brief geschreven aan paus Franciscus waarin het uiting geeft aan zijn “ontsteltenis” over opmerkingen die de pontifex maakte met betrekking tot de Joodse wet, zoals opgeschreven in de Torah. Franciscus zou hebben gesuggereerd dat de Wet van Mozes achterhaald zou zijn.
De brief, voor het eerst opgemerkt door persbureau Reuters, werd verstuurd door rabbijn Rasson Arousi, voorzitter van de Commissie van het Opperrabbinaat van Israël voor Dialoog met de Heilige Stoel. Arousi verwees naar een toespraak die Franciscus hield tijdens een algemene audiëntie op 11 augustus. Daarin reflecteerde de paus op de opvatting van de apostel Paulus dat de Torah geen leven geeft. Arousi roept het Vaticaan op “ervoor te zorgen dat alle denigrerende conclusies die in deze preek worden getrokken, duidelijk worden verworpen”.
Sprekend over de Torah, de eerste vijf boeken van de Bijbel, had de paus gezegd: “Het biedt niet de vervulling van de belofte, omdat het niet in staat is die te kunnen vervullen ... Zij die het leven zoeken, moeten uitzien naar de belofte en naar de vervulling ervan in Christus.”
Die uitspraak komt dicht in de buurt van supersessionisme, ook wel vervangingstheologie genoemd: de overtuiging dat het christelijk geloof het jodendom heeft vervangen of verdrongen, een opvatting die de katholieke kerk heeft verworpen. In Nostra aetate, een belangrijke verklaring van het Tweede Vaticaans Concilie uit 1965, heeft de kerk een nieuwe verstandhouding tussen joden en katholieken tot stand gebracht.
“In zijn preek stelt de paus het christelijk geloof niet alleen voor als een vervanging van de Thora, maar hij beweert ook dat de Thora geen leven meer geeft, waarmee hij impliceert dat de joodse religieuze praktijk in het huidige tijdperk achterhaald is”, schrijft rabbijn Arousi in de brief. “Dit is in feite een onderdeel van de ‘leer van minachting’ ten opzichte van joden en het jodendom, waarvan wij dachten dat die door de Kerk volledig was afgewezen.”
Arousi's brief werd gestuurd naar curiekardinaal Kurt Koch, wiens Vaticaans departement een commissie voor de religieuze betrekkingen met het jodendom omvat.
Vaticanist Massimo Faggioli, hoogleraar in de theologie en godsdienstwetenschappen aan de universiteit van Villanova, zegt dat er sprake kan zijn geweest van een gebrek aan zorgvuldigheid bij het controleren van de teksten van de toespraken van de paus.
“Ik ben er zeker van dat het niet zo is dat paus Franciscus teruggrijpt naar de theologie van vóór Vaticanum II”, aldus Faggioli tegenover Religion News Service (RNS). “Maar het is belangrijk omdat in deze omgeving elk klein signaal dat zou kunnen suggereren dat de leer van Vaticanum II niet serieus moet worden genomen, alarmerend is.”
Sinds Nostra aetate heeft de katholieke kerk verschillende baanbrekende stappen ondernomen om de joods-katholieke betrekkingen te verbeteren. Zo verontschuldigde het Vaticaan zich in 1998 voor zijn passiviteit tijdens de Holocaust. En in 2015 bracht het Vaticaan een document uit dat katholieken voor het eerst expliciet voorhoudt om niet te proberen joden te bekeren.
Paus Franciscus heeft een hechte vriendschap met de Argentijnse rabbijn Abraham Skorka. Het tweetal presenteerde samen een televisieshow toen hij aartsbisschop van Buenos Aires was. Ze schreven ook samen een boek over interreligieuze dialoog.