Toen Ruud Bartlema ooit als jonge predikant begon in Nuenen, kreeg hij direct te maken met een aantal aangrijpende sterfgevallen in zijn gemeente. Hij wist aanvankelijk niet goed hoe hij in zijn rol als geestelijke te werk moest gaan, maar al gauw merkte hij dat er maar één ding nodig was. ‘Alleen nabijheid. Er zijn. Daardoor kwam ik heel dicht bij mensen.’ 

Die nabijheid opzoeken is wat ons te doen staat, zegt Bartlema. ‘Wie geen verbinding maakt, leeft niet, en maakt kapot’, vertelt hij Annemiek Schrijver. ‘Je wordt geboren om te leven, om als een onderdeel van de schepping verbinding te maken met de schepping.’ Hij raakte al vroeg geïnspireerd door joodse mystiek, en dan met name het werk van de joodse filosoof Martin Buber. 

Kerst gaat volgens deze eigenzinnige dominee om de kern van het bestaan. ‘Het feest van de geboorte van Jezus staat voor de geboorte van de hele schepping uit het licht. Het kerstfeest is het gedenken van je oorsprong, waar kom je vandaan? Uit dat licht.’ 

Ook kunst maken, scheppen, is voor Bartlema van essentieel belang. Hij maakte vele schilderijen waarmee hij iets van de ‘wereld achter de dingen’ probeert uit te drukken. De wereld van eenheid, van God. ‘We hebben de mogelijkheid om de uit elkaar gevallen onderdelen van de kosmos weer bij elkaar te brengen. De mens heeft daar die scheppende kracht voor.’ 

Bartlema raadt ons deze kerstdagen aan om stil te worden. ‘Kun je het licht niet zien? Ga dan na hoe je het bent kwijtgeraakt, en praat erover. Zo kun je het misschien samen weer terugvinden, in de spiegel van de ander. Want het licht is er altijd, ook al zie je het niet.’

De verwondering met Ruud Bartlema, zondag 24 december om 08.30 uur bij KRO-NCRV op NPO2.